Πρόγνωση σεισμών : Η μέθοδος της ομάδας ΒΑΝ

   Πρόγνωση σεισμού είναι η πρόβλεψη, με σιγουριά, ότι συγκεκριμένου μεγέθους σεισμός πρόκειται να συμβεί σε συγκεκριμένο τόπο και σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο. Η πρόγνωση που αφορά τους σεισμούς που γεννώνται με φυσικές διαδικασίες στο Γήινο φλοιό δεν έχει επιτευχθεί ως σήμερα, υπήρξαν και υπάρχουν όμως προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή. Θεωρείται, από μερίδα επιστημόνων, απίθανο να υπάρξει πρόβλεψη σεισμών με χρονική ακρίβεια μεγαλύτερη του ενός ή δύο ετών ή ίσως και χρονική ακρίβεια δεκαετίας και από πολλούς τίθεται επίσης υπό αμφισβήτηση η ίδια η σκοπιμότητα πιο βραχυπρόθεσμων προβλέψεων.

  Η Μέθοδος ΒΑΝ είναι πειραματική ερευνητική μέθοδος για την πρόγνωση σεισμών που προτάθηκε το 1981 και είναι ακρωνύμιο που σχηματίζεται από τα αρχικά των ονομάτων των τριών Ελλήνων επιστημόνων Παναγιώτης Βαρώτσος, Καίσαρ Αλεξόπουλος  και Κων/νος Νομικός. Η πρόβλεψη των σεισμών σύμφωνα με τη μέθοδο ΒΑΝ βασίζεται κυρίως στην ανίχνευση "σεισμικών ηλεκτρικών σημάτων"(SES,Seismic Electric Signals). Στα πλαίσια της έρευνας αυτής εισήχθη το 2001 και η έννοια του "φυσικού χρόνου". Η ανάλυση στο φυσικό χρόνο αποδεικνύεται ότι εξάγει τη μέγιστη δυνατή πληροφορία από μία χρονοσειρά (σειρά γεγονότων). Τι είναι όμως τα “σεισμικά ηλεκτρικά σήματα”; 

   Τα σεισμικά ηλεκτρικά σήματα (SES) εμφανίζονται κατά την μηχανική καταπόνηση των πετρωμάτων στην περιοχή ενός τεκτονικού ρήγματος που προηγείται της θραύσεως και επομένως της εκπομπής σεισμικών κυμάτων.  Η εκπομπή SES σηματοδοτεί ότι το σύστημα εισέρχεται σε κρίσιμη φάση. Το πλάτος των SES σχετίζεται άμεσα με το μέγεθος του επικείμενου σεισμού και συγκεκριμένα ο λογάριθμος του πλάτους των SES αυξάνεται γραμμικά με το μέγεθος του επικείμενου σεισμού. Τα σεισμικά ηλεκτρικά σήματα ανιχνεύονται από σταθμούς οι οποίοι αποτελούνται από ηλεκτρόδια βυθισμένα στη Γη, ενισχυτές και φίλτρα, μεταδίδονται τηλεμετρικά μέσω τηλεφωνικών γραμμών και καταγράφονται στην έδρα της ομάδας ΒΑΝ, στη Γλυφάδα Αττικής.

   Σήμερα η ομάδα ΒΑΝ είναι σε θέση να συντηρεί μόνο 9 τέτοιους σταθμούς διεσπαρμένους στην ελληνική επικράτεια, έναντι 17 που διέθετε ως το 1989. Οι σταθμοί ΒΑΝ παρουσιάζουν αξιοσημείωτη χωρική επιλεκτικότητα, π.χ. ο σταθμός IOA των Ιωαννίνων αποκρίνεται σε σεισμικά ηλεκτρικά σήματα που προέρχονται από την περιοχή της δυτικής Πελοποννήσου και του νότιου Ιονίου. Με γνώση της έντασης των ηλεκτρικών σημάτων και κυρίως της επιλεκτικότητας των σταθμών μπορεί να εκτιμηθεί η περιοχή, ο χρόνος και το μέγεθος ενός επερχόμενου σεισμού. Το 2001 η ομάδα ΒΑΝ προκειμένου να προσδιορίσει ακριβέστερα το παράθυρο χρόνου μέσα στο οποίο γίνεται ο επικείμενος σεισμός εισήγαγε μια νέα έννοια του χρόνου που ονομάζεται «φυσικός χρόνος» (natural time). Επιπρόσθετα η ανάλυση στο πεδίο του φυσικού χρόνου εκτιμάται ότι βοηθά στον εντοπισμό των SES ακόμη και σε πολύ υψηλά επίπεδα θορύβου όπου υπάρχει μεγάλη απώλεια πληροφορίας στις καταγραφές.

   Η μέθοδος ΒΑΝ αντιμετωπίσθηκε σχεδόν εξ αρχής επικριτικά από τους Έλληνες σεισμολόγους. Οι σχετικές συζητήσεις ήταν έντονες και απασχόλησαν κατά καιρούς τα ΜΜΕ. Ιδιαίτερα αρνητικές απόψεις εκφράσθηκαν από τους Γ. Παπαζάχο, Ι. Δρακόπουλο και Γ. Σταυρακάκη. Αντίθετα ο Α. Τσελέντης αποδέχεται τα ευρήματα της ομάδας ΒΑΝ. Σε όσες από τις επικρίσεις εκφράσθηκαν μέσα από επιστημονικά περιοδικά η ομάδα ΒΑΝ δημοσίευσε σχετικές απαντήσεις.

   Η αξιοπιστία, ακρίβεια και χρησιμότητα της μεθόδου ΒΑΝ έγιναν αντικείμενο έντονων επιστημονικών συζητήσεων από τα μέλη της διεθνούς σεισμολογικής κοινότητας στα μέσα της δεκαετίας 1990. Σχετικά οργανώθηκε διεθνές συνέδριο με τίτλο «A Critical Review of VAN» από την Royal Society του Λονδίνου (11-12 Μαΐου 1995) στο οποίο οι διάφορες απόψεις συνοψίστηκαν στα πρακτικά του συνεδρίου, που κυκλοφόρησαν σε βιβλίο από τον Πρόεδρο του συνεδρίου Sir James Lighthill, από τον διεθνή εκδοτικό οίκο «World Scientific». Έντονα αρνητική θέση εντός του συνεδρίου έλαβαν ο R. J. Geller, ο οποίος πιστεύει ότι η πρόγνωση των σεισμών είναι εγγενώς αδύνατη και ο M. Wyss. Αντίθετα, οι στατιστικές αναλύσεις που δημοσίευσαν οι Park, Stauss και Aceves καθώς και ο K. Hamada δείχνουν ότι οι προβλέψεις της ομάδας ΒΑΝ μπορούν να συσχετισθούν θετικά με συγκεκριμένους σεισμούς.

   Οι παραπάνω κριτικές δημοσιεύτηκαν πριν το 2001, έτος στο οποίο η ομάδα ΒΑΝ εισήγαγε την έννοια του φυσικού χρόνου. Η ανάλυση στον φυσικό χρόνο αποδεικνύεται ότι εξάγει τη μέγιστη δυνατή πληροφορία από μία χρονοσειρά (σειρά γεγονότων). Έκτοτε δεν έχει δημοσιευθεί σχετική κριτική.

   Με τη μέθοδο αυτή η ομάδα ΒΑΝ έχει προβλέψει επιτυχώς τους 25 από τους 28 σημαντικότερους σεισμούς που συνέβησαν από το 2001 ως και το 2010 στην Ελλάδα, στην περιοχή που περιλαμβάνεται στις συντεταγμένες 36° ως 41° γεωγραφικό πλάτος και 19° ως 27° γεωγραφικό μήκος. Μεταξύ των σεισμών αυτών συμπεριλαμβάνεται και ο σεισμός μεγέθους (Mw) 6,9 που σημειώθηκε κοντά στη Μεθώνη στις 14 Φεβρουαρίου 2008 που είναι ο ισχυρότερος σεισμός που συνέβη στον ελληνικό χώρο μετά το 1983 (καθ' όλη τη διάρκεια λειτουργίας του τηλεμετρικού δικτύου ΒΑΝ).

 

 

 

http://www.geography-site.co.uk/pages/physical/earth/pred.html

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0040195184900593

P. Varotsos and M. Lazaridou (1991). «Latest aspects of earthquake Prediction in Greece based on Seismic Electric Signals. I». Tectonophysics 188: 321-347.

Άκης Τσελέντης (1997). Σύγχρονη Σεισμολογία. 2. Αθήνα: Παπασωτηρίου. σελίδες 689–696. ISBN 960-7510-42-9.

Sir James Lighthill, επιμ. (1996). A Critical Review of VAN - Earthquake Prediction from Seismic Electrical Signals. London, UK: World Scientific Publishing Co Pte Ltd. ISBN 978-9810226701.

Ο Εγκέλαδος στην Μυθολογία

Πολλές φορές αναφέρουμε την λέξη ‘εγκέλαδος’ για να αναφερθούμε σε έναν μεγάλο σεισμό! Ποιος ήταν άραγε ο Εγκέλαδος;

Με βάση την Ελληνική Μυθολογία, ο Εγκέλαδος ήταν γιος του Τάρταρου και της Γαίας και αρχηγός των Γιγάντων (οι οποίοι παρόλο που είχαν θεία καταγωγή και τεράστια δύναμη δεν ήταν αθάνατοι όπως οι Θεοί του Ολύμπου).

Η εικόνα είναι από Gaspard Marsy,

( CC BY-SA 3.0, μέσω των Wikimedia Commons)

Τα τέκνα τα οποία απέκτησε με την Έχιδνα ήταν οι Γοργόνες, η Σφίγγα, η Λερναία Ύδρα, ο Γηρυόνης, ο Κέρβερος και άλλα μυθικά 'τέρατα' τα οποία οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν συνδέσει με ποικίλα γεωλογικά φαινόμενα.

Είχε πρωτεύοντα – αρχηγικό ρόλο στην Γιγαντομαχία (η οποία κράτησε 30 χρόνια μεταξύ των Θεών με αρχηγό την Θεά Αθηνά και των Γιγάντων) και κατά την διάρκειά της έχασε την ζωή του.

                                        (Πηγή εικόνας: https://www.report24.gr/)

Όσον αφορά τον θάνατο που Εγκέλαδου κατά την Γιγαντομαχία διατυπώθηκαν πολλές παραδόσεις:

• Ο Σειλινός, ακόλουθος του Διονύσου τον φόνευσε.
•  Επειδή κινήθηκε εναντίον του Δία, αυτός τον κατακεραύνωσε και μετά τον έθαψε ρίχνοντας πάνω του την Όσσα ή την Όθρη.
• Η Αθηνά αφού τον έτρεψε σε φυγή έριξε εναντίον του την νήσο Σικελία ή το όρος Αίτνα με το οποίο και τον καταπλάκωσε και τελικά τον φόνευσε. Κατά αυτόν τον τρόπο ο Εγκέλαδος που είχε που είχε καταπλακωθεί από την «πυρίπνοον» Αίτνα κινούμενος και στενάζοντας, προσπαθώντας ενίοτε να ελευθερωθεί μέσα στο τάφο του προκαλεί εκρήξεις ηφαιστείων και σεισμούς.
• Με βάση τον Παυσανία, η Αθηνά φόνευσε τον Εγκέλαδο ρίχνοντας επάνω του το τέθριππο άρμα της. Η εκδοχή αυτή υπήρξε από τα πιο προσφιλή θέματα πολλών καλλιτεχνών της αρχαιότητας, απαθανατίζοντας αυτή σε πλείστες μετώπες αρχαίων ναών όπως στον Παρθενώνα και στο ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς. Τέτοιες παραστάσεις του αγώνα μεταξύ της Αθηνάς και του Εγκέλαδου βρίσκονται σε πολλά αγγεία καθώς επίσης κοσμούταν και ο πέπλος της Αθηνάς στα Παναθήναια.

Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι, ο Εγκέλαδος ήταν κατά τους αρχαίους Έλληνες η ιδεατή ανθρωπόμορφη θεότητα, αλλά και αρχική αντίληψη της έννοιας του ‘Σεισμού’ και ιδιαίτερα εκείνου που σχετίζεται άμεσα και με τα Ηφαίστεια, καθώς πίστευαν πως όταν γινόταν σεισμός, ο Εγκέλαδος είχε θυμώσει και επειδή ήταν πολύ μεγάλος τράνταζε όλη τη Γη. 

Επιπλέον, πολλά βυζαντινά κείμενα και χρονικά αναφέρουν ότι ο ‘Εγκέλαδος θνήσκει διά μυριοστήν φοράν και θνήσκοντας διεξάγει αμείλικτον πόλεμον κάτωθεν του πυρακτωμένου φλοιού της γης’.

 

 

Πηγές: 

• https://www.oasp.gr
•  https://www.psychologized.eu/seismos-egkelados/
•  https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%B3%CE%BA%CE%AD%CE%BB%CE%B1%CE%B4%CE%BF%CF%82

Νέος σεισμός πλησίον των Αλκυονίδων νήσων.

Το βράδυ της τελευταίας μέρας του Μαΐου (31/5), και ώρα 22.41,έλαβε χώρα μικρής εντάσεως σεισμική δραστηριότητα στο ανατολικό τμήμα του Κορινθιακού κόλπου,και συγκεκριμένα πολύ κοντά στις Αλκυονίδες νήσους. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Μεσογειακό Σεισμολογικό Κέντρο (EMSC), η σεισμική δόνηση που σημειώθηκε ήταν εντάσεως 3,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ.Το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Αστεροσκοπείου ΑΘηνών, κάνει αντιθέτως λόγο για σεισμική δόνηση 3.3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ.Αναφορικά με το εστιακό βάθος του σεισμού,αυτό ανερχόταν στα 1.2 χλμ.,ενώ το επίκεντρό του βρισκόταν 41χλμ. δυτικά-βορειοδυτικά του Πειραιά.Δεν αναφέρθηκαν ανθρώπινες και υλικές ζημιές.

Ισχυρος Σεισμός 7,2 R στο Περού

  Ισχυρή Σεισμική δόνηση μεγέθους 7,2 R σημειώθηκε Δυτικά του Περού στις 7.02 τοπική ωρα , σύμφωνα το Ευρωπαϊκό-Μεσογειακό Σεισμολογικό Κέντρο το επίκεντρο 72 χλμ ΒΒΔ της πόλης Juliaca με εστιακό βάθος 211 χλμ. Ο Σεισμός έγινε αισθητός και στις γειτονικές χώρες, δεν έχουν γίνει αναφορές για ζημιές η θύματα.

Πηγή:Ευρωπαϊκό-Μεσογειακό Σεισμολογικό Κέντρο 

https://m.emsc.eu/

Παγκόσμιο Συνέδριο Ηφαιστείων στο Ηράκλειο Κρήτης

Επιστήμονες από όλο τον κόσμο θα παρευρεθούν στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 12 έως και τις 17 Ιουνίου για το Παγκόσμιο Συνέδριο Ηφαιστείων. Η Ελλάδα είναι μια χώρα με αρκετά Ηφαίστεια και μάλιστα ενεργά με το πιο γνωστό αυτό της Σαντορίνης. Κατά την διεξαγωγή του Συνεδρίου έχουν προγραμματιστεί εκδρομές στο  Ηφαιστειακό Τόξο της Ελλάδας ξεκινώντας από τα Μέθανα και την Νίσυρο αλλά και την Μήλο και την Σαντορίνη από τα πιο γνωστά Ηφαίστεια όπου βρίσκεται και ο μεγαλύτερος κρατήρας στον κόσμο. Επίσης θα πραγματοποιηθούνε εκδρομές στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κνωσσού και στον Ψηλορείτη στο σπήλαιο  Ιδαίον Άντρον στη Νίδα.

Πηγή: https://pcoconvin.eventsair.com/volcanoes11/

Σεισμός 4,1 R Νότια του Ακρωτηρίου Σαντορίνης

 Σεισμική δόνηση μεγέθους 4,1 R σημειώθηκε στον υποθαλάσσιο χώρο Νότια της Σαντορίνης στις 8:34, σύμφωνα με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών το επίκεντρο ήταν 18 χλμ Ν του Ακρωτηρίου Σαντορίνης με εστιακό βάθος 13,9 χλμ.

Δείτε τον χάρτη από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών από την εφαρμογή που διατίθεται για κινητές συσκευές.

Πηγή: Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών

GEIN – Institute of Geodynamics (noa.gr)

Σεισμός 4,1R στη Χρυσή Λασιθίου

     Σεισμική δόνηση μεγέθους 4,1 R σημειώθηκε στον υποθαλάσσιο χώρο στις 10.31, σύμφωνα με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών το επίκεντρο ήταν 78 χλμ ΝΝΑ της Χρυσής Λασιθίου με εστιακό βάθος 7,9 χλμ.

Δείτε τον χάρτη από την εφαρμογή shakemaps.itsak.gr που διατίθεται από το 

Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών­Ερευνητικό και Τεχνολογικό Ινστιτούτο » Το Ινστιτουτο (itsak.gr)

Πηγές: Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών

GEIN – Institute of Geodynamics (noa.gr)

 

Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών

Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών­Ερευνητικό και Τεχνολογικό ΙνστιτούτοΑρχική (itsak.gr)

Τι είναι ο Σεισμός ?

Ο Σεισμός είναι ένα αναπόφευκτο φυσικό φαινόμενο κατά το οποίο προκαλεί ανατάραξη στην επιφάνεια του φλοιού της γης, λόγω της απελευθέρωσης συσσωρευμένης ενέργειας.

Τα είδη των σεισμών είναι οι τεκτονικοί,οι ηφαιστειογενείς και οι εγκατακρησιμνηγενείς.Σε έναν Σεισμό μετράμε το μέγεθος και την ένταση. Το μέγεθος ενός Σεισμού συνήθως εκφράζεται σε βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ, είναι η κλίμακα η οποία έχει επικρατήσει περισσότερο. Και η ένταση εχει καθιερωθεί στην Ευρώπη  από το 1998 να εκτιμάται  με την Ευρωπαϊκή Μακροσεισμική κλίμακα (ΕMS).

Ένας Σεισμός μπορεί να μην γίνει καθόλου αισθητός η μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές, τραυματισμούς η ακομη και τον θάνατο σε ορισμένες περιπτώσεις. Έτσι ξεχωρίζουμε τον κάθε σεισμό ως ένα μοναδικό γεγονός με τα δικά του χαρακτηριστικά.

Πηγή: Σεισμός - Βικιπαίδεια (wikipedia.org)

Σείσμος 4,4 στο Αρκαλοχώρι

    Σεισμική δόνηση μεγέθους 4,4 R σημειώθηκε στις 16.22, σύμφωνα με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών το επίκεντρο ήταν 5 χλμ ΝΑ του Αρκαλοχωρίου με εστιακό βάθος 9,6 χλμ.

Πηγή:Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών 

Εφαρμογή 

Παρουσίαση

 Μπορείτε να δείτε την θεματική μας ενότητα στο κανάλι μας στο You Tube